Η ημικρανία αποτελεί τον πιο συνηθισμένο περιοδικό τύπο κεφαλαλγίας, που στην πιο τυπική της μορφή έχει ετερόπλευρη εντόπιση. Απασχολεί έναν στους δέκα Έλληνες και αφορά κυρίως άτομα παραγωγικής ηλικίας (25-55 ετών, ξεκινώντας κάποιες φορές από την παιδική ηλικία) με επικράτηση στις γυναίκες. Χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι οι κρίσεις δυνατού πονοκεφάλου που οδηγούν σε μειωμένη απόδοση στις καθημερινές δραστηριότητες, στην εργασία ή στην οικογένεια.
Πώς δημιουργείται η ημικρανία;
Ο ακριβής μηχανισμός που προκαλεί την ημικρανία δεν έχει αποσαφηνιστεί. Ωστόσο είναι γνωστό ότι αρχικά έχουμε αγγειοσύσπαση και απελευθέρωση της σεροτονίνης στο αίμα, γεγονός που πυροδοτεί κατόπιν την απελευθέρωση ουσιών που προκαλούν πονοκέφαλο.
Είναι η ημικρανία κληρονομήσιμη;
Έρευνες έχουν δείξει προφανή κληρονομική επιβάρυνση. Συγγενείς πρώτου βαθμού με ασθενείς ημικρανίας με αύρα (βλέπε παρακάτω) διατρέχουν 3,8 φορές περισσότερο κίνδυνο, ενώ χωρίς αύρα 1,9 φορές κίνδυνο να νοσήσουν οι ίδιοι.
Ποιοι παράγοντες πυροδοτούν μια κρίση ημικρανίας ;
- Στρεσογόνοι παράγοντες και αυπνία
- Ορμόνες, κυρίως τα οιστρογόνα. Πολλές γυναίκες εμφανίζουν ημικρανία με την έναρξη της περιόδου ή με τη χρήση αντισυλληπτικών
- Φαγητά και ποτά, όπως το κόκκινο κρασί, ορισμένα τυριά, η σοκολάτα, ο καφές.
- Έντονη σωματική άσκηση, κόπωση, έντονοι θόρυβοι
- Αλλαγές καιρού
Ποια είναι τα συμπτώματα της ημικρανίας;
Η ημικρανία αποτελεί μια ιδιαίτερη μορφή κεφαλαλγίας, που εμφανίζεται για χρόνια με υποτροπιάζουσες κρίσεις, που διαρκούν από 4-72 ώρες και εξελίσσεται σε 4 φάσεις :
- Πρώιμη φάση: Εμφάνιση προειδοποιητικών συμπτωμάτων, όπως χασμουρητό, αίσθηση απώλειας ενέργειας, αλλαγή ψυχικής διάθεσης, εφίδρωση, αίσθημα πείνας.
- Η φάση της αύρας: Εμφανίζεται μόνο στο 10% περίπου των ασθενών, διαρκεί 15-30 λεπτά και εκδηλώνεται με :
- Φωταψίες, μαύρα στίγματα και άλλες οπτικές
- Μουδιάσματα στο ένα πλάγιο του σώματος
- Ζαλάδα
- Η κυρίως φάση του πονοκεφάλου με ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Μονόπλευρη εντόπιση του πόνου
- Σφύζοντας χαρακτήρας (σαν σφυρί)
- Μέτρια ή μεγάλη ένταση με επιδείνωση στην κόπωση
- Συνοδεύεται από ναυτία εμετό ή ευαισθησία στο φως και το θόρυβο
- H φάση υποχώρησης του πόνου όπου ο ασθενής επανέρχεται και παρουσιάζει εξάντληση.
Είναι κάθε κεφαλαλγία ημικρανία;
Η ημικρανία είναι η συχνότερη μορφή περιοδικής κεφαλαλγίας, αλλά όχι η μοναδική. Η κεφαλαγία τάσης έχει αμφοτερόπλευρη εντόπιση και είναι ιδιαίτερα συχνή σε άτομα με χρόνιο στρες. Στο απλό κρυολόγημα ο πονοκέφαλος είναι βασικό σύμπτωμα. Το γλαύκωμα, καθώς και άλλες σοβαρές καταστάσεις, όπως ένας όγκος, αιμορραγία, μηνιγγίτιδα μπορεί να συνοδεύονται από κεφαλαλγία. Για αυτό η σωστή διάγνωση είναι απαραίτητη για την κατάλληλη θεραπεία.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ημικρανίας;
- Κυρίως από το ιστορικό, δηλαδή τη λεπτομερή περιγραφή των επεισοδίων, καθώς και των παραγόντων που μπορεί να πυροδοτούν την ημικρανία. Σημαντική είναι η συστηματική καταγραφή της διάρκειας, έντασης και χαρακτήρα των επεισοδίων για την αξιολόγηση της βαρύτητας της ημικρανίας και τη θεραπεία, π.χ. αν είναι αναγκαία η προφυλακτική αγωγή.
- Η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και το εγκεφαλογράφημα θα πρέπει να είναι φυσιολογικά.
Ποια είναι η θεραπεία της ημικρανίας;
Α. Για την οξεία κρίση της ημικρανίας υπάρχουν 2 επιλογές
- Τα απλά αναλγητικά ( παρακεταμόλη, ασπιρίνη), καθώς και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη μπορεί να είναι αρκετά αποτελεσματικά.
- Οι τριπτάνες που υπάρχουν σε πολλά σκευάσματα και τρόπους χορήγησης (υποδόρια, σε εισπνοές, από το στόμα) και είναι μια πιο ειδική θεραπεία για ασθενείς με πιο βαριά επεισόδια που δεν ανταποκρίνονται στα απλά αναλγητικά. Για καλύτερη αποτελεσματικότητα πρέπει να λαμβάνονται άμεσα στην αρχή του πόνου.
Β. Προφυλακτική θεραπεία
Χορηγείται αν τα επεισόδια είναι συχνά (>3 το μήνα) ή διάρκειας >72 ώρες . Εδώ είναι σημαντική η συστηματική καταγραφή της διάρκειας, έντασης και του χαρακτήρα του κάθε επεισοδίου.
Πώς αντιμετωπίζεται η ημικρανία στην εγκυμοσύνη;
Εξαιτίας ορμονικών αλλαγών το 50-80% των γυναικών αναφέρουν μείωση των επεισοδίων στην εγκυμοσύνη. Σε περίπτωση εμφάνισης επεισοδίου, η παρακεταμόλη επιτρέπεται γενικά και επίσης η ασπιρίνη μόνο στο 2ο και 3ο τρίμηνο. Παράλληλα το μαγνήσιο και οι υπόλοιπες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις, που θα αναφέρουμε παρακάτω, είναι βοηθητικές.
Υπάρχουν άλλοι τρόποι μείωσης των επεισοδίων της χρόνιας ημικρανίας;
- Θεραπεία με υποδόρια έγχυση αλλαντικής τοξίνης (Botox) που γίνεται από ειδικά εκπαιδευμένους νευρολόγους, έχει αποδειχτεί αρκετά αποτελεσματική.
- Άλλες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις
- Αποφυγή των παραγόντων που πυροδοτούν τις κρίσεις με τη σωστή διατροφή και το επαρκή υγιεινό ύπνο
Η σωματική άσκηση με διάφορα είδη αθλητισμού, γιόγκα, πιλάτες, χορό
- Μέθοδοι ψυχικής χαλάρωσης και διαχείρισης του στρες
- Βελονισμός και ρεφλεξολογία
Πώς η ημικρανία επηρεάζει την ποιότητα ζωής ;
Όπως προαναφέρθηκε η ημικρανία εμφανίζεται σε άτομα παραγωγικής ηλικίας και όσο πιο συχνά και μεγάλης διάρκειας είναι τα επεισόδια τόσο πιο δύσκολη είναι η καθημερινότητά τους. Πολλοί ασθενείς νιώθουν άσχημα, γιατί ειδικά σε περιόδους έξαρσης δεν μπορούν να φροντίσουν την οικογένειά τους όπως θα ήθελαν, αλλά και να απολαύσουν τις στιγμές με τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Επιπλέον η συγκέντρωση και η απόδοση στη δουλειά μειώνεται λόγω του έντονου πόνου. Για αυτό η καλύτερη δυνατή ενημέρωση από το νευρολόγο σχετικά με όλες τις δυνατότητες μείωσης της συχνότητας και έντασης των επεισοδίων βοηθά τους ασθενείς να σχεδιάζουν και να απολαμβάνουν καλύτερα τη ζωή τους.
Η Σταυρούλα Θωμοπούλου είναι ειδική Νευρολόγος Νευρολόγος με επιπλέον ειδίκευση στην ψυχιατρική και Ψυχοθεραπεία Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κατεύθυνσης στη Γερμανία. Κλείστε ραντεβού για μια εξειδικευμένη διάγνωση με σκοπό τη μείωση της έντασης των επεισοδίων.
