Τι είναι το Πάρκινσον και πού οφείλεται;
Πρόκειται για μια προοδευτικά εξελισσόμενη νευρολογική πάθηση, που οφείλεται σε σταδιακή καταστροφή των νευρικών κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη στα βασικά γάγγλια. Τα βασικά γάγγλια είναι σχηματισμοί νευρικών κυττάρων στο βάθος του εγκεφάλου με πιο σημαντικό ρόλο το συντονισμό των κινήσεων και συμμετέχουν όμως και σε νοητικές και συναισθηματικές λειτουργίες. Έτσι κλινικά το Πάρκινσον χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση κινητικών (τρόμος, δυσκαμψία, διαταραχή βάδισης) και μη κινητικών συμπτωμάτων.
Εμφανίζεται το Πάρκινσον μόνο σε μεγάλες ηλικίες ;
Το Πάρκινσον είναι μια από τις συχνότερες παθήσεις της τρίτης ηλικίας και προσβάλλει γύρω στο 1% των ατόμων άνω των 60 ετών και αυξάνει με την ηλικία. Η σπανιότερη έναρξη της νόσου σε νεότερες ηλικίες κάτω των 40, υποδηλώνει συνήθως κληρονομική μετάδοση.
Ποιες είναι οι πρώτες ενδείξεις υποψίας της νόσου;
Τα πρώτα συμπτώματα δεν είναι τόσο χαρακτηριστικά:
- Έντονοι πόνοι, ιδίως στην περιοχή του αυχένα και την ωμοπλάτη. Πολλοί ασθενείς απευθύνονται λανθασμένα σε ρευματολόγους και ορθοπεδικούς.
- Υποσμία, εμφανίζεται πολλά χρόνια πριν από την εκδήλωση της νόσου
- Ανησυχία, δυσκολίες στον ύπνο
- Αλλαγές συμπεριφοράς, κατάθλιψη
- Ξαφνικές εφιδρώσεις
Όσο προχωρά η νόσος εκδηλώνεται με όλο και πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα:
- Αρχόμενες δυσκολίες στην κίνηση καθημερινά
- Αλλαγή στον τρόπο γραφής (πιο μικρά, δυσδιάκριτα, τρεμάμενα γράμματα)
- Σταδιακή αλλαγή στον τρόπο ομιλίας (χαμηλόφωνα, μονότονα)
- Οι εκφράσεις του προσώπου λιγότερο διακριτές
Ποιες είναι οι χαρακτηριστικές εκδηλώσεις της νόσου στην πορεία ;
- Kινητικά Συμπτώματα
- Τρόμος ηρεμίας: Το λεγόμενο τρέμουλο του Πάρκινσον εμφανίζεται συνήθως στα άκρα, αλλά και στα χείλη. Αρχικά προσβάλλει συνήθως τη μια μόνο πλευρά, παρουσιάζεται στην ηρεμία και συνοδεύεται από δυσκαμψία και διαταραχές βάδισης. Έτσι ξεχωρίζει από τις άλλες μορφές τρόμου, καθώς όποιος τρέμει δεν έχει πάντα Πάρκινσον.
- Δυσκαμψία: Πρόκειται για αύξηση του μυϊκού τόνου, που γίνεται αντιληπτή σαν “μάγκωμα” και εντοπίζεται στον αυχένα, ώμο, καρπό, αγκώνα και προκαλεί πόνο.
- Βραδυκινησία: Χαρακτηρίζεται από βραδύτητα στην έναρξη και εκτέλεση των κινήσεων, πράγμα που δυσκολεύει τους ασθενείς στις καθημερινές τους δραστηριότητες.
- Καμπτική στάση σώματος και δυσκολίες βάδισης: Οι ασθενείς γέρνουν χαρακτηριστικά το σώμα τους προς τα εμπρός ή πλάγια και όταν περπατούν εμφανίζουν αργά συρόμενα βήματα στο έδαφος.
2. Εξίσου σημαντικά είναι και τα μη κινητικά συμπτώματα:
- Ψυχικές διαταραχές : H κατάθλιψη εμφανίζεται στο 40-50% των ασθενών και αντιμετωπίζεται με αντικαταθλιπτικά. Συχνή είναι και η εκδήλωση ψυχώσεων με ψευδαισθήσεις και παραληρήματα ως αποτέλεσμα ταυτόχρονης εκδήλωσης άνοια ή ακόμα και ως παρενέργεια των φαρμάκων του Πάρκινσον.
- Άνοια : Εμφανίζεται στο 25-35%
- Διαταραχές ύπνου : με έντονους εφιάλτες, σύνδρομο ανήσυχων άκρων με αποτέλεσμα τραυματισμούς, κόπωση και υπνηλία την επόμενη μέρα.
Πώς γίνεται η διάγνωση ;
Το πιο σημαντικό για τη διάγνωση είναι το ιστορικό και η νευρολογική εξέταση. Από κει και πέρα η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου γίνεται πάντα για να αποκλειστούν άλλες παθήσεις. Το σπινθηρογράφημα βασικών γαγγλίων (DaTSCAN) μπορεί επίσης να βοηθήσει στη διάγνωση αν αυτή δεν είναι σαφής από την κλινική εξέταση.
Υπάρχει θεραπεία για την αντιμετώπιση της νόσου;
Πόσο ασφαλής και πόσο αποτελεσματική είναι αυτή ;
- Η βάση της θεραπείας είναι η φαρμακευτική αγωγή, που αποσκοπεί στην αύξηση της ντοπαμίνης στο νευρικό σύστημα και συνεπώς στη δυνατή μείωση των κινητικών προβλημάτων. Υπάρχουν πολλά σκευάσματα στην αγορά, τα οποία ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της νόσου είναι αρκετά αποτελεσματικά. Από την άλλη μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες , οι οποίες θα πρέπει να συζητηθούν αναλυτικά με τον ασθενή για να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν.
- Αξίζει να σημειώσουμε ότι η αγωγή για το Πάρκινσον δε δρα ιδιαίτερα στα μη κινητικά συμπτώματα (κατάθλιψη, ψύχωση, διαταραχές ούρησης), οπότε εκεί έχουμε ξεχωριστή αντιμετώπιση με τη συνεργασία των αντίστοιχων ειδικών γιατρών.
Αρκεί και μόνο η φαρμακευτική αγωγή;
Αν και τα φάρμακα είναι η βάση της θεραπείας, καθοριστικός είναι και ο ρόλος της φυσιοθεραπείας και γενικότερα της σωματικής άσκησης στη βελτίωση ποιότητας ζωής. Επιπλέον σε ασθενείς με προβλήματα ομιλίας και κατάποσης είναι αναγκαία η συμβολή της λογοθεραπείας.
Πόσο αναγκαία είναι η ψυχολογική στήριξη ασθενών με νόσο του Πάρκινσον;
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μέχρι σήμερα θεραπεία που να σταματά την εξέλιξη της νόσου. Οπότε ο ασθενής παρά τη φαρμακευτική αγωγή και φυσιοθεραπεία θα βλέπει μακροπρόθεσμα τις κινητικές του λειτουργίες να μειώνονται. Για το λόγο αυτό η ψυχολογική στήριξη και ενθάρρυνση είναι πρωταρχικής σημασίας για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και τη θετική στάση απέναντι στις εκάστοτε προκλήσεις τις ζωής. Άλλωστε τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε συνεχώς εξελίξεις σε ότι αφορά τη φαρμακευτική αγωγή και άλλες εναλλακτικές μεθόδους που βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής.
Η Σταυρούλα Θωμοπούλου είναι ειδική Νευρολόγος με επιπλέον ειδίκευση στην ψυχιατρική και Ψυχοθεραπεία Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κατεύθυνσης στη Γερμανία. Κλείστε Ραντεβού για μια εξειδικευμένη διάγνωση και θεραπεία.
