Οι κρίσεις πανικού φαίνεται να καταλαμβάνουν το τελευταίο διάστημα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό σε συχνότητα στο γενικό πληθυσμό, ανεξαρτήτως ηλικίας. Έχει παρατηρηθεί επίσης, ότι επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργικότητά των πασχόντων στην καθημερινή ζωή. Στο νευρολόγο, ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή παρουσιάζονται πολλές φορές οι ασθενείς με καθυστέρηση, έχοντας πρώτα αναζητήσει τη βοήθεια ιατρών άλλων ειδικοτήτων, όπως καρδιολόγου, γαστρεντερολόγου, πνευμονολόγου. Αυτό οφείλεται στην ποικιλία των συμπτωμάτων κατά την οξεία φάση, όπου μιμούνται άλλες οργανικές παθήσεις.

Τι είναι οι κρίσεις πανικού και πώς εμφανίζονται;

Πρόκειται για επαναλαμβανόμενα επεισόδια με έντονη, μη ελεγχόμενη κρίση άγχους που συνοδεύεται από μια σειρά από σωματικές εκδηλώσεις, όπως:

• Ταχυκαρδίες, εφιδρώσεις και τρέμουλο
• Δύσπνοια, θωρακικό άλγος και σφίξιμο στο στήθος
• Ζάλη και αστάθεια
• Ψυχικές εκδηλώσεις όπως φόβος απώλεια ελέγχου, απώλεια αίσθησης της πραγματικότητας και φόβο θανάτου.

Εξαιτίας όλων των παραπάνω σωματικών εκδηλώσεων, οι ασθενείς καταλήγουν στα επείγοντα, κάνουν μια σειρά εξετάσεων όπως: καρδιογράφημα, ακτινογραφία θώρακα, υπερήχους, όπου κατά κανόνα βγαίνουν φυσιολογικές. Οι κρίσεις πανικού στην πραγματικότητα διαρκούν μερικά λεπτά ως μισή ώρα. Πολλοί ασθενείς όμως περιγράφουν διάρκεια κάποιων ωρών.

Τι είναι η αγοραφοβία και πώς συνδέεται με τις κρίσεις πανικού;

Η αγοραφοβία είναι ο διαρκής φόβος ή ακόμα η αποφυγή καταστάσεων, όπως ο συνωστισμός ατόμων σε πλατείες ή άλλα μέρη. Σε προχωρημένες καταστάσεις, η απομάκρυνση από το σπίτι, μπορεί να προκαλέσει στον παθόντα το αίσθημα της ανασφάλειας. Η έκθεση σε καταστάσεις συνωστισμού προκαλεί συμπτώματα ανάλογα των κρίσεων πανικού. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι κρίσεις πανικού εμφανίζονται ξαφνικά σαν κεραυνός εν αιθρία και συχνά υπάρχει και ελκτικός παράγοντας, π.χ. η παρουσία πολλών ατόμων όπως σε εκδηλώσεις ή στο σινεμά. Μετά από μια σειρά επαναλαμβανόμενων κρίσεων πανικού, εμφανίζεται μια τάση αποφυγής της εκάστοτε δυσάρεστης κατάστασης και συνεπώς το άτομο οδηγείται στην αγοραφοβία. Σταδιακά, το άτομο απομονώνεται και δεν είναι ικανό να εξυπηρετήσει βασικές ανάγκες, όπως το να πάει σουπερμάρκετ και να ψωνίσει.

Ποια η σχέση των κρίσεων πανικού /αγοραφοβίας με την κατάθλιψη; Πώς δημιουργείται η διαταραχή πανικού;

Οι κρίσεις πανικού ανήκουν στο ευρύ φάσμα της αγχώδους διαταραχής. Όταν δεν είναι τόσο έντονες, δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύονται από κατάθλιψη. Γι´ αυτό το λόγο η πρόγνωση είναι πιο ευνοϊκή και υπάρχει δυνατότητα ίασης με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας. Όταν όμως η κατάσταση προχωρήσει αρκετά και το άτομο περάσει σε συμπεριφορές έντονης αποφυγής και άρνησης (αγοραφοβία) τότε είναι σχεδόν αναπόφευκτο να παρουσιάσει συμπτώματα κατάθλιψης. Αντίστροφα, ασθενείς με κατάθλιψη σοβαρότερου βαθμού είναι πιθανό να αναπτύξουν στην πορεία διαφόρων ειδών φοβίες, όπως κρίσεις πανικού ή κοινωνικές φοβίες. Συνεπώς όταν συνυπάρχουν οι κρίσεις πανικού και η κατάθλιψη συχνά η αντιμετώπιση γίνεται όχι μόνο με ψυχοθεραπεία αλλά και με φαρμακευτική υποστήριξη.

Πώς δημιουργείται η διαταραχή πανικού και πως αντιμετωπίζεται;

Συνήθως πρόκειται για πολυπαραγοντικές καταστάσεις. Η γενετική προδιάθεση παίζει σημαντικό ρόλο στο να αναπτυχθούν φοβίες. Άλλοι παράγοντες όπως τα τραυματικά γεγονότα της παιδικής ηλικίας και συχνά η μίμηση της συμπεριφοράς κάποιου γονέα με έντονες φοβίες μπορεί να σφυρηλατήσουν τον χαρακτήρα του παιδιού. Στην πορεία, δυσάρεστες καταστάσεις στη ζωή του ατόμου ως ενήλικα, μπορεί να αποτελέσουν είτε ελκτικό παράγοντα είτε να επηρεάσουν αρνητικά το άτομο προς την κατεύθυνση αυτή. Επιπλέον, σε επίπεδο νευροβιολογικό, η υπερδιέγερση του αυτόνομου συστήματος μπορεί να εξηγηθεί μέσω υπερδραστηριότητας στην αμυγδαλή ή άλλα νοραδρενεργικά συστήματα.

Πώς αντιμετωπίζεται η διαταραχή πανικού;

Εξαρτάται από τις αρνητικές συνέπειες της καθημερινότητας, καθώς και από το αν θα συνυπάρχει η διαταραχή πανικού με κατάθλιψη. Αν πρόκειται για πρόσφατα εμφανιζόμενη διαταραχή που να εκλύεται με συγκεκριμένο ερέθισμα, η πρόγνωση είναι αρκετά καλή και μπορεί να αντιμετωπιστεί με ψυχοθεραπεία γνωσιακής κατεύθυνσης. Σε περίπτωση που οι κρίσεις διαρκούν περισσότερο και η κατάσταση αρχίζει να γενικεύεται ή ακόμα όταν συνυπάρχει με κατάθλιψη, ο  συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας είναι ο ιδανικός. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται υπομονή, χρόνος, στήριξη από το περιβάλλον και σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου.

Η Σταυρούλα Θωμοπούλου είναι ειδική Νευρολόγος με επιπλέον ειδίκευση στην ψυχιατρική και Ψυχοθεραπεία Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κατεύθυνσης στη Γερμανία. Κλείστε ραντεβού για μια εξειδικευμένη διάγνωση και θεραπεία.