Νευρολογικές Εκδηλώσεις του COVID-19

Η λοίμωξη από το νέο κορωνοϊό  “severe acute respiratory syndrome coronavirus 2” (SARS-CoV-2) οδηγεί στη νόσο COVID-19(«Corona Virus Disease 2019»), η οποία για πρώτη φορά περιγράφηκε στην περιοχή Hubei της Κίνας. Η νόσος αυτή χαρακτηρίστηκε τον Μάρτιο του 2020 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως πανδημία. Ο SARS-COV2 ανήκει την ομάδα των κορωνοϊών, που προσβάλλουν ως επί το πλείστον το αναπνευστικό σύστημα. Η πανδημία από τον παραπάνω ιό φαίνεται να επιδρά σε όλα σχεδόν τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού και παρουσιάζει αρκετές σοβαρές νευρολογικές εκδηλώσεις. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται άμεση κλινική διερεύνηση και επείγουσα θεραπεία.

Α. Ανοσμία

Πολλά έχουν γραφτεί σχετικά με το θέμα αυτό. Σημαντικές αιτίες διαταραχών στην όσφρηση είναι οι παραρρινοκολπίτιδες, ρινίτιδες, το Πάρκινσον, τραυματισμοί στο κεφάλι και γενικά γριπώδη σύνδρομα. Στη λοίμωξη που οφείλεται στον SARS-CoV-2, σε αντίθεση με τους άλλους ιούς του αναπνευστικού συστήματος, έχουμε απευθείας βλάβη του κέντρου όσφρησης στον εγκέφαλο.

Η ανοσμία (απώλεια όσφρησης) συνοδεύεται συνήθως και από προβλήματα στη γεύση. Εμφανίζεται συχνά σε πιο ελαφρές μορφές της νόσου, σε νεότερους ασθενείς και συχνότερα σε γυναίκες. Δεν έχει να κάνει με συμπτώματα ρινίτιδας (δηλαδή καταρροή, ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα) και αποτελεί πρώτο σύμπτωμα της νόσου, αλλά όχι και μοναδικό. Το σύμπτωμα της ξαφνικής ανοσμίας χωρίς ρινική συμφόρηση, έχει μια ειδικότητα γύρω στο 97% και ευαισθησία γύρω στο 65% για τη νόσο COVID-19. Αυτό σημαίνει ότι στη διάρκεια της πανδημίας κάθε νεοεμφανιζόμενη ξαφνική διαταραχή στην όσφρηση χωρίς άλλη προφανή αιτία, δικαιολογεί την άμεση πραγματοποίηση τεστ για την ανίχνευση του SARS-CoV-2. Θετικό είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών αναφέρει πλήρη ή σχεδόν πλήρη αποκατάσταση της όσφρησης 2-3 εβδομάδες μετά την ίαση.

Β. Μηνιγγίτιδες-Εγκεφαλίτιδες

Πρόκειται για σοβαρές λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος και παρουσιάζονται λίγες μέρες μετά από την εκδήλωση των αναπνευστικών συμπτωμάτων, πράγμα που υποδηλώνει άμεση προσβολή από τον κορωνοϊό. Μπορεί όμως να εμφανιστεί και μετά από την ίαση πνευμονίας λόγω του ιού. Οι συνήθεις εκδηλώσεις είναι ξαφνική ανοσμία και απώλεια γεύσης, κεφαλαλγίες, ίλιγγος, διαταραχές συγκέντρωσης, ψευδαισθήσεις, πτώση επιπέδου συνείδησης, έντονη ανησυχία, επιθετικότητα, ακόμα και επιληπτικά επεισόδια. Στην περίπτωση αυτή, είναι απαραίτητα:

• Η άμεση προσαγωγή στο νοσοκομείο
• Η κλινική διερεύνηση με μαγνητική τομογραφία
• Εγκεφαλογράφημα και οσφυονωτιαία
• Παρακέντηση και η επείγουσα ενδοφλέβια θεραπεία.

Ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, δεν αποκλείεται η μεταφορά στη ΜΕΘ και η διασωλήνωση.

Γ. Εγκεφαλικά

Γενικά οι ασθενείς με ισχαιμικά ή αιμορραγικά εγκεφαλικά με COVID-19 παρουσιάζουν μια πιο δυσμενή πορεία. Για αυτό και θα πρέπει να γίνεται πλήρης και άμεση διερεύνηση της αιτίας και αντίστοιχη αντιμετώπιση.

Δυστυχώς λόγω επιβάρυνσης του συστήματος υγείας και προκειμένου να ανταπεξέλθει στις ανάγκες των επειγόντων περιστατικών της πανδημίας, οι ασθενείς αυτοί δε διερευνώνται επαρκώς. Από την άλλη, παρατηρούμε παγκοσμίως πτώση του συνολικού αριθμού ασθενών με εγκεφαλικό που αναζητούν νοσοκομειακή περίθαλψη , πράγμα ιδιαίτερα ανησυχητικό. Συνεπώς το εγκεφαλικό επεισόδιο εξακολουθεί να παραμένει μια επείγουσα κατάσταση, που ακόμα και μέσω της πανδημίας απαιτεί άμεση διερεύνηση και θεραπεία.

Δ. Νευρομυϊκές παθήσεις

Εδώ έχουμε μια ποικιλία εκδηλώσεων. Η προσβολή των μυών στα πλαίσια του COVID-19 εκδηλώνεται με μυαλγίες και κόπωση. Έχει αναφερθεί όμως και επιδείνωση δευτεροπαθών ήδη διαγνωσμένων νευρομυϊκών παθήσεων. Επιπλέον 5-10 μέρες μετά την προσβολή από κορωνοϊό, μπορεί να παρουσιαστεί μια οξεία μορφή προσβολής των περιφερικών νεύρων φλεγμονώδους αιτιολογίας (πολυνευροπάθεια), που εκδηλώνεται από ήπια διαταραχή αισθητικότητας των άκρων, που χειροτερεύουν ως και σοβαρές αδυναμίες των ποδιών ή ακόμα και τετραπληγία. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε ασθενείς με COVID που βρίσκονται πολλές μέρες διασωληνωμένοι, παρουσιάζονται προσβολές μυών και περιφερικών νεύρων, οι οποίες υποχωρούν μετά την αποσωλήνωση και κινητοποίηση των ασθενών. Ακόμα και η κορτιζόνη που χρησιμοποιείται συχνά και σε μεγάλες δόσεις μπορεί να είναι βλαπτική για τους μύες.

Ε. Παρακολούθηση στις μονάδες εντατικής

Δεν είναι μόνο μια βαριά πνευμονία που μπορεί να οδηγήσει έναν ασθενή με  COVID στην εντατική. Εξίσου επικίνδυνες είναι και τυχόν νευρολογικές εκδηλώσεις, όπως μια προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος από τον ιό με τη μορφή μηνιγγίτιδας ή εγκεφαλίτιδας, μια εγκεφαλική αιμορραγία που δεν αντιμετωπίστηκε έγκαιρα λόγω ανεπάρκειας του συστήματος υγείας εξαιτίας της πανδημίας. Ακόμα και βαριές φλεγμονώδεις παθήσεις των περιφερικών νεύρων μπορεί να προκαλέσουν παράλυση των άκρων και των αναπνευστικών μυών και να οδηγήσουν έναν ασθενή στην εντατική.

Γι’ αυτό είναι σημαντική η επαγρύπνηση τόσο του ασθενούς, όσο των γιατρών και γενικότερα του συστήματος υγείας για γρήγορη διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος όσο δυνατό στα πρώιμα στάδια, ώστε να μη χρειαστεί παρατεταμένη νοσηλεία ή μεταφορά στην μονάδα εντατικής θεραπείας.

Η Σταυρούλα Θωμοπούλου είναι ειδική Νευρολόγος με επιπλέον ειδίκευση στην ψυχιατρική και Ψυχοθεραπεία Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κατεύθυνσης στη Γερμανία. Κλείστε ραντεβού για μια σωστή καθοδήγηση και την κατάλληλη θεραπεία.