Όλες οι αλήθειες για τους χρόνιους πόνους

Οι χρόνιοι πόνοι επηρεάζουν την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων με ψυχοκοινωνικές συνέπειες. Στην Ευρώπη υποφέρει ένας στους πέντε ενήλικες από χρόνιους πόνους και αποτελεί μια από τις πιο συχνές αιτίες αναζήτησης ιατρικής βοήθειας. Τα μυοσκελετικά και ρευματολογικά  νοσήματα καταλαμβάνουν την πρωτιά στις ασθένειες που προκαλούν χρόνιους πόνους. Ωστόσο αρκετοί νευρολογικοί ασθενείς με μεγαλύτερο ποσοστό τους ημικρανικούς, που υποφέρουν από χρόνιες κρίσεις.

Τι είναι ακριβώς οι χρόνιοι πόνοι και πώς δημιουργούνται;

Ως χρόνιους πόνους ορίζουμε πόνους συνεχόμενους ή με υφέσεις και εξάρσεις τουλάχιστον 3-6 μήνες με πρωταρχικά σωματικά συμπτώματα, περιορισμένη κινητικότητα και λειτουργικότητα, αλλά και συνέχεια ψυχικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

Στην ουσία ένα ατύχημα ή μια νόσος προκάλεσε αρχικά οξεία συμπτώματα. Το συνεχές όμως επώδυνο ερέθισμα κάνει τα νευρικά κύτταρα ολοένα και πιο ευαίσθητα στον πόνο, ενώ τα επαναλαμβανόμενα επώδυνα ερεθίσματα κάθε φορά αφήνουν τα ίχνη τους και δημιουργείται έτσι ένα είδος μνήμης για τον πόνο. Έτσι οι ασθενείς στην πορεία αντιλαμβάνονται το ελάχιστο ερεθισμό, ακόμα και την αφή, πόνο. Μάλιστα τα νευρικά κύτταρα μπορούν να στείλουν σήματα για επώδυνα ερεθίσματα στον εγκέφαλο, αν και η πρωταρχική αιτία του πόνου (π.χ. ένας τραυματισμός) έχει καταπολεμηθεί.

Υπάρχουν παράγοντες που οδηγούν σε χρονιότητα στους πόνους;

Φυσικά, είναι αρκετοί αυτοί οι παράγοντες και ενδέχεται να συνυπάρχουν:

1. Αγχώδης διαταραχή, κατάθλιψη στο ιστορικό
2. Στρες και δύσκολες καταστάσεις
3. Αρρωστοφοβία είτε στο ίδιο το άτομο είτε στην οικογένεια
4. Οικογενειακά ή κοινωνικά προβλήματα

Ποιες ασθένειες γενικά οδηγούν σε χρόνιους πόνους;

1. Μυοσκελετικά νοσήματα καταλαμβάνουν μεγάλο ποσοστό των ασθενών με χρόνιους πόνους, όπως αρθρίτιδα, αυχενικό σύνδρομο, οσφυαλγίες. Φυσικά κάθε είδους μυοσκελετικές κακώσεις-κατάγματα, των οποίων τα συμπτώματα παρατείνονται λόγω σοβαρότητας είτε λόγω ψυχογενών παραγόντων, προκαλούν χρόνιους πόνους.
2. Ρευματολογικά νοσήματα , όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα, ερυθυματώδης λύκος.
3. Ινομυαλγία με χρόνιους πόνους σε διάφορα σημεία του κοντά σε αρθρώσεις (Trigger points)
4. Οι πόνοι στα πλαίσια κακοήθης νόσου
5. Νευρολογικά νοσήματα, με πιο χαρακτηριστικό εκπρόσωπο τις ημικρανίες

Υπάρχουν άλλα νευρολογικά νοσήματα που προκαλούν χρόνιους πόνους;

Αναφέραμε αρχικά τις ημικρανίες που στην χρόνια μορφή τους (πάνω από 15 ημέρες το μήνα) είναι μάστιγα για τους πάσχοντες και τις περισσότερες φορές αφορά νέο πληθυσμό. Όμως κι άλλες νευρολογικές ασθένειες ή καταστάσεις προκαλούν χρόνιους πόνους, όπως:

1. Νόσος Πάρκινσον: Συχνά οι πόνοι αποτελούν πρώιμο σύμπτωμα, αλλά κυρίως στα προχωρημένα στάδια η δυσκαμψία είναι συχνή αιτία πόνου.
2. Κάποιες φορές η σκλήρυνση κατά πλάκας, πέραν από χρόνια κόπωση προκαλεί και χρόνιους πόνους
3. Βαριά εγκεφαλικά και οποιασδήποτε μορφή σπαστική παραπληγία ή τετραπληγία προκαλεί πόνους λόγω δυσκαμψίας.

Ποιες είναι οι συνέπειες των χρόνιων πόνων;

Καταστάσεις συνεχούς άλγους επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ψυχολογία του πάσχοντος. Όσο περισσότερο παρατείνονται τα συμπτώματα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να οδηγηθεί κάποιος σε κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, προβλήματα στον ύπνο. Το γεγονός αυτό επηρεάζει την ποιότητα ζωής τόσο του ίδιου, όσο και του περιβάλλοντός του, με τις αντίστοιχες κοινωνικές προεκτάσεις. Για παράδειγμα, μια ημικρανική ασθενής αναφέρει ότι στις μεγάλες κρίσεις δεν είναι παραγωγική ή ικανή στην εργασία, ούτε μπορεί να ανταποκριθεί σε κοινωνικές ή οικογενειακές υποχρεώσεις.

Ποιος είναι ο ρόλος του γιατρού στις περιπτώσεις των χρόνιων πόνων;

Ο γιατρός της εκάστοτε ειδικότητας οφείλει αρχικά να ρυθμίσει όσο το δυνατόν καλύτερα τη νόσο που αποτελεί τη βάση για τους χρόνιους πόνους. Για παράδειγμα ένας νευρολόγος οφείλει πέραν από την κατάλληλη ειδική αγωγή προφύλαξης για τις χρόνιες ημικρανίες, να παρακολουθεί τις κρίσεις μέσω καταγραφής με ημερολόγιο. Επειδή ο ψυχολογικός παράγοντας παίζει σημαντικό ρόλο στους χρόνιους πόνους η σχέση γιατρού ασθενούς είναι καθοριστική. Πέραν από τη στήριξη και ενθάρρυνση μπορεί η αγωγή να συμπληρωθεί  με αντικαταθλιπτικά και άλλα φάρμακα για τους χρόνιου πόνους, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάχρηση των αναλγητικών.

Υπάρχουν άλλες εναλλακτικές θεραπείες και προτάσεις;

Κάποιες αλλαγές στον καθημερινό τρόπο ζωής, όπως η άσκηση, η ενίσχυση των θετικών δραστηριοτήτων μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα. Παράλληλα η φυσιοθεραπεία και σε ορισμένες περιπτώσεις ο βελονισμός είναι πιθανό να βοηθήσουν σημαντικά. Όταν υπάρχει ως υπόβαθρο αγχώδης διαταραχή  ή κατάθλιψη, η ψυχοθεραπεία μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τη δράση των φαρμάκων. Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητος ο καλός συντονισμός της αγωγής από τον θεράποντα ιατρό.

Ο χρόνιος πόνος συνήθως είναι εξατομικευμένος και δεν υπάρχει κάποια ειδική δοκιμασία εντόπισης του πόνου επομένως, η διάγνωση καθίσταται δύσκολη. Επικοινωνήστε με τη Σταυρούλα Θωμοπούλου Ειδική Νευρολόγο με επιπλέον ειδίκευση στη Ψυχιατρική και Ψυχοθεραπεία Γνωσιακής Συμπεριφορικής για μια εξατομικευμένη διάγνωση και θεραπεία.