Όταν προχωράει η νόσος του Πάρκινσον…
Τι γνωρίζουμε για το Πάρκινσον γενικά;
Tο Πάρκινσον αποτελεί μια εξελισσόμενη νόσο συνήθως της τρίτης ηλικίας που οφείλεται σε μείωση ή έλλειψη παραγωγής ντοπαμίνης από το νευρικό σύστημα. Η χαρακτηριστική τριάδα των συμπτωμάτων είναι τρόμος (τρέμουλο), δυσκαμψία και πρόβλημα στη βάδιση. Η διάγνωση είναι κυρίως κλινική και πραγματοποιείται εύκολα από έναν έμπειρο νευρολόγο. Οι διαγνωστικές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την απόκλιση άλλων αιτιών που είναι πιθανόν να μοιάζουν με Πάρκινσον. Η φαρμακευτική αγωγή αποσκοπεί στην αύξηση της ντοπαμίνης στο νευρικό σύστημα, όπου σε αρχικό στάδιο είναι πολύ αποτελεσματική και βελτιώνει άμεσα τα κινητικά συμπτώματα.
Υπάρχουν παρενέργειες που δυσκολεύουν τη ρύθμιση ενός ασθενούς με Πάρκινσον;
Παρά την αποτελεσματικότητα του βασικού φαρμάκου L–Dopa (Μadopar) έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί ασθενείς παραπονιούνται για συχνά επεισόδια υπότασης, καθώς και κόπωσης ή υπνηλίας μέσα στη μέρα. Σε άλλες περιπτώσεις οι ασθενείς παρουσιάζουν ναυτίες και άλλα γαστρεντερικά προβλήματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, o νευρολόγος να καταφεύγει στην μείωση της δόσης, το οποίο επιβραδύνει τη βελτίωση της κίνησης. Επίσης, υπάρχει το ενδεχόμενο ο νευρολόγος να προτείνει τον συνδυασμό περισσότερων κατηγοριών φαρμάκων. Ακόμη μια σημαντική κατηγορία είναι οι αγωνιστές της ντοπαμίνης. Τα φάρμακα αυτά δίνονται σε νεότερους ασθενείς, μιας και σε μεγαλύτερες ηλικίες ενδέχεται να προκαλέσουν προβλήματα στη συμπεριφορά, όπως ψευδαισθήσεις, αϋπνίες, ψυχώσεις. Σε κάθε περίπτωση τα προβλήματα αυτά είναι αντιμετωπίσιμα από τον έμπειρο νευρολόγο.
Τι παρατηρείται στην πορεία της νόσου Πάρκινσον όσον αφορά τα κινητικά προβλήματα;
Είναι γεγονός ότι τα πρώτα χρόνια της νόσου τα φάρμακα που αυξάνουν τη ντοπαμίνη είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Οι ασθενείς παρατηρούν σημαντική βελτίωση στην ποιότητα της ζωής τους – είναι η λεγόμενη «περίοδος μέλιτος». Στη συνέχεια, καθώς προχωράει η νόσος, ο ασθενής έχει ανάγκη από περισσότερα φάρμακα, δηλαδή ντοπαμίνη. Αυτό γίνεται αντιληπτό καθώς αναφέρει φάσεις με καλή κίνηση και φάσεις που νιώθει μαγκωμένος στην κίνησή του με πόνους. Στην συγκεκριμένη περίοδο ο ασθενής σταματάει να ανταποκρίνεται στη δράση του φαρμάκου. Συνεπώς, είναι αναπόφευκτη η αύξηση της δόσης και η συχνότητα των φαρμάκων. Επίσης, πολλές φορές απαιτείται ο διαφορετικός συνδυασμός φαρμάκων με αποτέλεσμα την εμφάνιση περισσότερων παρενεργειών. Αυτό σημαίνει ότι στην πορεία η ρύθμιση του Πάρκινσον είναι μια ισορροπία μεταξύ λιγότερων δυνατών παρενεργειών και καλύτερης δυνατής κινητικότητας. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάθε στάδιο της νόσου η κίνηση και η φυσιοθεραπεία δρουν ευεργετικά.
Πέρα από τα κινητικά προβλήματα, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που να δυσκολεύουν την ποιότητα ζωής;
Υπάρχουν, γι’ αυτό απαιτείται πολύπλευρη αντιμετώπιση και συχνά συνεργασία και με άλλες ειδικότητες:
- Γαστρεντερικά προβλήματα
- Σιελόρροια: Σε ποσοστό 70%, ασθενών με προχωρημένη νόσο, παρατηρείται αυξημένη παραγωγή σιέλου (“τρέχουν σάλια” από το στόμα). Σε αυτή την περίπτωση οι ασθενείς χρειάζονται καλύτερη ρύθμιση των φαρμάκων. Ενναλακτικά, οι σταγόνες ατροπίνης ή το Botox μπορεί να βοηθήσουν.
- Ανησυχία στο στομάχι, ως 85%, κυρίως στις στερεές τροφές, συνήθως οφείλεται σε παρενέργειες φαρμάκων. Στην συγκεκριμένη φάση δίνεται αντίστοιχη αγωγή.
- Δυσκοιλιότητα ακόμη και στα αρχικά στάδια. Εδώ η κίνηση, η λήψη υγρών και η κατάλληλη δίαιτα βοηθά στην καταπολέμηση της.
- Δυσφαγία σε προχωρημένα στάδια ως 80%, αλλά τις περισσότερες φορές δεν είναι πολύ σοβαρή.
- Καρδιολογικά προβλήματα: υπόταση, που όπως προαναφέραμε μπορεί να οφείλεται σε φάρμακα, αλλά και το ίδιο το Πάρκινσον μπορεί να αποτελέσει αιτία. Εδώ η μείωση των αντιυπερτασικών φαρμάκων, το περισσότερο αλάτι στο φαγητό ή ενδεχομένως περισσότερα υγρά μπορούν να βοηθήσουν προτού η λήψη φαρμάκων γίνει αναγκαία.
- Ουρολογικά προβλήματα: τάση για ούρηση. Σε αυτή την περίπτωση ο περιορισμός των υγρών το βράδυ και μια ουρολογική εκτίμηση βοηθούν σημαντικά στην αντιμετώπιση.
- Άνοια με ποσοστό 25-35% μπορεί να εκδηλωθεί στην πορεία και αντιμετωπίζεται αντίστοιχα.
- Ψυχικά προβλήματα: η κατάθλιψη εμφανίζεται στο 40-50% των ασθενών και αντιμετωπίζεται με αγωγή. Συχνή είναι η εκδήλωση ψυχώσεων με ψευδαισθήσεις και επιθετικότητα είτε ως παρενέργεια φαρμάκων του Πάρκινσον είτε ως αποτέλεσμα ταυτόχρονης εκδήλωσης άνοιας.
- Αϋπνίες και κακή ποιότητα ύπνου με εφιάλτες, έντονες κινήσεις των άκρων με τραυματισμούς στη διάρκεια της νύχτας.
Πώς επιτυγχάνεται η σταθερότητα και η ποιότητα ζωής στην πορεία της νόσου;
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το Πάρκινσον είναι μία νόσος που διαρκώς εξελίσσεται. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η παρακολούθηση του κάθε ασθενούς από έναν έμπειρο νευρολόγο που να παρακολουθεί την πορεία της νόσου και να αντιμετωπίζει τα προβλήματα κάθε φορά. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε διαρκώς εξελίξεις σε ότι αφορά την φαρμακευτική αγωγή και άλλες μεθόδους που επιβραδύνουν τη νόσο. Η σχέση εμπιστοσύνης τόσο μεταξύ γιατρού – ασθενούς, όσο και η καλή συνεργασία με το στενό περιβάλλον δημιουργούν κλίμα ασφάλειας και βοηθούν στην καλή ψυχολογία και την ποιότητα ζωής.
Η Σταυρούλα Θωμοπούλου είναι ειδική Νευρολόγος και αποτελεί μέλος τόσο της Ελληνικής όσο και της Γερμανικής Νευρολογικής Εταιρείας. Κλείστε ραντεβού για μια εξειδικευμένη διάγνωση και θεραπεία.
