Τι είναι το ραιβόκρανο και πώς εκφράζεται;
Με τον όρο ραιβόκρανο περιγράφουμε μια παθολογική κατάσταση, όπου η κεφαλή παίρνει αφύσικη («στραβή») θέση. Πρόκειται ουσιαστικά για ακούσια μη φυσιολογική σύσπαση ορισμένων μυών στην περιοχή του αυχένα.
Εκτός από το μυϊκό σπασμό, η στροφή της κεφαλής ενδέχεται να δημιουργηθεί και σε άλλες περιπτώσεις, στις οποίες κατατάσσονται τα κάτωθι:
- Ανατομικές διαταραχές της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
- Παθήσεις νευρο-οφθαλμικής φύσεως, όπως η διπλωπία, κατά την οποία ο ασθενής στρίβει το κεφάλι του προς μια αντιρροπιστική θέση για να αποκατασταθεί η όραση.
- Ασυμμετρίες στους στερνοκλειδομαστοειδείς μύες, οι οποίες παρατηρούνται κυρίως στους ασθενής με εκ γενετής ραιβόκρανο.
Ποιες είναι οι αιτίες για το ραιβόκρανο;
Η αυχενική δυστονία (cervical dystonia) ενδέχεται να είναι παρούσα στον ασθενή κατά τη γέννηση (συγγενής), ή να παρατηρηθεί στα μετέπειτα χρόνια ζωής (επίκτητη). Το ραιβόκρανο μπορεί να είναι κληρονομικό, αλλά και να δημιουργηθεί εξαιτίας κάποιας μυϊκής ή νευρολογικής βλάβης. Το μυϊκό ραιβόκρανο αποτελεί την πιο συχνή μορφή της πάθησης, η οποία προκαλείται λόγω βράχυνσης του στερνομαστοειδούς μυ. Εκτός αυτού, το ραιβόκρανο μπορεί να οφείλεται σε διάφορες άλλες αιτίες, οι οποίες περιλαμβάνουν τα εξής:
- Σπαστικό ραιβόκρανο ή ιδιοπαθής αυχενική δυστονία: Πρόκειται για μία κινητική διαταραχή αγνώστου αιτιολογίας που εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες μεταξύ 30 – 50 ετών. Παρατηρούνται συνεχείς μυϊκές συσπάσεις ορισμένων μυών του αυχένα που οδηγούν συχνά σε τρέμουλο της κεφαλής και πόνο.
- Παρενέργεις ορισμένων φαρμάκων: Συνήθως αφορά φάρμακα που ανταγωνίζονται την ντοπαμίνη, όπως τα αντιψυχωσικά. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν είτε άμεσα, τις πρώτες μέρες λήψης του φαρμάκου, είτε μετά από χρόνια λήψης της αγωγής.
Πέραν από αυτές τις βασικές αιτίες, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες οι οποίοι προκαλούν αφύσικη θέση κεφαλής, όπως:
- Τραύματα στην περιοχή της κεφαλής, λαιμού, αυχένα
- Όγκοι στις παραπάνω περιοχές
- Πόνοι από κάποιο ρευματικό νόσημα στην περιοχή
- Αυχενικό σύνδρομο
- Λοιμώξεις, όπως αμυγδαλίτιδα, με έντονα συμπτώματα
Τι συμπτώματα παρουσιάζει το ραιβόκρανο;
Ανάλογα με τους μύες που είναι σε σύσπαση η κεφαλή παίρνει διαφορετικές θέσεις στην αυχενική δυστονία, κι έτσι έχουμε διαφορετικές μορφές έκφρασης:
- Η κεφαλή γέρνει προς τον ώμο, στο πλάι.
- Υπάρχει στροφή της κεφαλής, είτε δεξιά είτε αριστερά.
- Υπάρχει κλίση του αυχένα και της κεφαλής προς τα εμπρός.
- Υπάρχει κλίση της κεφαλής και του αυχένα προς τα πίσω.
Φυσικά υπάρχει και συνδυασμός των παραπάνω καταστάσεων.
Η αυχενική δυστονία μπορεί να προκαλέσει μια σειρά συμπτωμάτων, τα οποία επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου. Σε αυτά περιλαμβάνονται η κεφαλαλγία, ο πόνος και η ακαμψία του αυχένα, η κλίση της σιαγόνας προς τη μια πλευρά και η ανισορροπία στο ύψος των δύο ώμων.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Η καλή λήψη ιστορικού και η κλινική εξέταση από το θεράποντα νευρολόγο είναι σημαντική για να διακρίνουμε την αιτία.
Σε περίπτωση τραύματος, όγκου, ρευματικού νοσήματος, λοιμώξεων ή αυχενικού συνδρόμου αντιμετωπίζουμε την πρωτογενή αιτία.
Πώς αντιμετωπίζεται το ραιβόκρανο που είναι παρενέργεια λήψης φαρμάκων;
Το ραιβόκρανο που προκαλείται από λήψη φαρμάκων, ιδίως νευροληπτικών, συχνά είναι πρόκληση για τον ψυχίατρο. Όταν εμφανίζεται άμεσα άλλες φορές έχουμε αντικατάσταση, άλλες προσαρμογή της δόσης. Αρκετές φορές γίνεται χρήση αντιχολινεργικών φαρμάκων, με τις όποιες παρενέργειες φέρουν και αυτά (ανησυχία, ξηροστομία). Όταν το ραιβόκρανο εκδηλώνεται μετά από μακροχρόνια λήψη νευροληπτικών, η αντιμετώπιση είναι πιο δύσκολη. Η αντικατάσταση του νευροληπτικού είναι συχνά πρακτικά αδύνατη, οπότε προσπαθούμε ίσως μείωση δόσης, χρήση αντιχολινεργικών και αναλγησία, αν χρειαστεί.
Πώς αντιμετωπίζεται η ιδιοπαθής αυχενική δυστονία;
Εδώ ο στόχος είναι η βελτίωση όσο είναι εφικτό του εύρους κίνησης της κεφαλής και η ανακούφιση από τον πόνο. Οι πρακτικές οι οποίες ακολουθούνται είναι οι εξής:
- Botox (αλλαντική τοξίνη): Είναι θεραπεία πρώτης γραμμής και η πιο αποτελεσματική. Προσφέρεται σε ενέσιμη μορφή και επαναλαμβάνεται ανά 3 μήνες. Στόχος είναι η αποδυνάμωση των μυών που είναι σε σύσπαση και η βελτίωση κινητικότητας και πόνων.
- Άλλα φάρμακα, όπως αντιχολινεργικά, μυοχαλαρωτικά, βενζοδιαζεπίνες (π.χ. Xanax), αλλά και αναλγητικά μπορούν επικουρικά να βοηθήσουν.
- Φυσιοθεραπεία μπορεί επίσης να βελτιώσει τα συμπτώματα, καλύτερα συνδυαστικά με άλλες θεραπείες.
Η Σταυρούλα Θωμοπούλου αποτελεί Ειδική Νευρολόγος, εξειδικευμένη στην Ψυχιατρική και την Ψυχοθεραπεία Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κατεύθυνσης. Φοίτησε στα Dortmund και Hagen της Γερμανίας, και διατελεί μέλος τόσο της Ελληνικής όσο και της Γερμανικής Νευρολογικής Εταιρείας. Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα για το ραιβόκρανο, ή για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της.